Quyền thú vật

Peter Singer của trường Đại học Princeton và giáo sư Đại học Melbourne và là người tiên phong trong phong trào giải phóng động vật từ lâu đã lập luận rằng, nếu có thể tồn tại và khỏe mạnh mà không ăn thịt, cá, sữa hoặc trứng, gây ra thiệt hại không cần thiết đối với động vật. Trong giải phóng thú vật, ý kiến của ông đã được các nhà triết học phát triển rộng rãi, cả những người đồng ý và những người không, và nó đã được áp dụng bởi những người ủng hộ quyền động vật cũng như bởi những người ăn chay đạo đức và thuần chay[34][35][36].

Những người ăn chay đạo đức nói rằng những lý do không gây tổn thương hoặc giết chết động vật cũng tương tự như những lý do không gây tổn thương hoặc giết người. Họ cho rằng giết chết một con vật, như giết chết một con người, chỉ có thể được biện minh trong những hoàn cảnh khắc nghiệt, việc ăn một sinh vật sống chỉ vì hương vị của nó hoặc theo thói quen là không hợp lý. Một số nhà đạo đức học đã nói thêm rằng con người, không giống những động vật khác, có ý thức đạo đức về hành vi của họ và có một sự lựa chọn, đó là lý do tại sao có luật điều chỉnh và thay đổi hành vi của con người, và tại sao nó phải tuân thủ các chuẩn mực đạo đức[37][38].

Những mối quan tâm về ăn chay đạo đức đã trở nên phổ biến ở các nước phát triển, đặc biệt là do sự lan truyền của nông trại, những tài liệu mở và đồ hoạ về việc ăn thịt đòi hỏi gì cho động vật và ý thức về môi trường. Một số người đề nghị ăn thịt cho rằng nhu cầu tiêu thụ thịt hiện nay đối với thịt phải thỏa mãn với một hệ thống sản xuất hàng loạt, bất kể phúc lợi của động vật[39]. Những người ủng hộ cho rằng các phương pháp thực hành như nuôi nhốt tự do tốt và việc tiêu thụ động vật săn bắt, đặc biệt là từ các loài ăn thịt là thiên địch (kẻ thù tự nhiên) đã được loại bỏ đáng kể, có thể đáp ứng nhu cầu về thịt được sản xuất hàng loạt. Giảm lượng thức ăn thừa thải trên toàn thế giới cũng góp phần làm giảm chất thải thịt và do đó sẽ cứu hộ động vật[40][41]. Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên hợp quốc (FAO), khoảng một phần ba lương thực, thực phẩm của con người bị lãng phí trên toàn cầu (khoảng 1,3 tỷ tấn mỗi năm) [42].

Một số mô tả sự đối xử không công bằng giữa con người và động vật như là một hình thức của loài như chủ nghĩa nhân học hay sự tập trung vào con người. Phong trào quyền động vật tìm kiếm sự chấm dứt sự phân biệt về đạo đức và luật pháp cứng nhắc giữa con người và loài không phải là con người, chấm dứt tình trạng coi động vật là tài sản và chấm dứt việc sử dụng chúng trong ngành nghiên cứu, ẩm thực, và ngành giải trí[43][44]. Peter Singer, trong triết lý đạo đức của ông về cái "người" (bản ngã), lập luận rằng vật nuôi cảm thấy đủ để xứng đáng được đối xử tốt hơn so với những gì chúng nhận được. Nhiều nhà tư tưởng đã đặt câu hỏi về đạo đức không chỉ của loài thực vật bậc hai có tiêu chuẩn kép mà còn là tiêu chuẩn kép làm nền tảng cho thực tế là mọi người ủng hộ việc điều trị bò, lợn và gà mà họ không bao giờ cho phép với chó, mèo hay chim.

Jay Bost, nhà nông học đã tóm lược luận cứ của ông theo cách sau: "Ăn thịt trong những trường hợp cụ thể là có đạo đức, ăn thịt được nuôi trong các hoàn cảnh khác là phi đạo đức". Ông đề xuất rằng nếu "đạo đức được định nghĩa là sống theo cách lành mạnh nhất về mặt sinh thái, thì trong những trường hợp cụ thể, trong đó mỗi người ăn phải tự học, ăn thịt có đạo đức. Các tình huống cụ thể mà ông đề cập bao gồm việc sử dụng động vật để chu kỳ các chất dinh dưỡng và chuyển hóa ánh sáng mặt trời thành thực phẩm[45]. Các nhà đạo đức như Tom Regan và Peter Singer đã định nghĩa "đạo đức" về đau khổ chứ không phải là sinh thái học. Mark Rowlands lập luận rằng yếu tố thực sự quyết định có nên đạo đức để gây ra đau khổ là liệu có nhu cầu thiết yếu nào gây ra; nếu không, thì làm cho nó là phi đạo đức.

Nhà sinh vật học Jane Goodall đã nêu trong cuốn sách "Thế giới nội tâm những con súc vật ở nông trại" vào năm 2009 rằng "động vật trong nông trại cảm thấy vui sướng và buồn bã, phấn khích và oán giận, trầm cảm, sợ hãi và đau đớn, nhạy cảm hơn và thông minh hơn chúng ta tưởng tượng[46] Vào năm 2012, một nhóm các nhà thần kinh học đã ra tuyên bố trong "Tuyên bố chung Cambridge về ý thức đối với động vật không phải là con người" rằng tất cả các động vật có vú và chim (như động vật ở nông trại) và các động vật khác đều có các chất nền thần kinh tạo ra ý thức và có thể trải nghiệm trạng thái cảm xúc[47]. Eugene Linden, tác giả của cuốn The Lament của The Parrot, cho thấy nhiều ví dụ về hành vi và trí thông minh của động vật dường như chỉ ra cả cảm xúc và mức độ ý thức mà chúng ta thường chỉ ám chỉ đến loài của chúng ta[48][49].

Việc giết mổ

Peter Singer là giáo sư của đại học Princeton và là người sáng lập của phong trào phóng thích động vật[50] ông tin rằng nếu tồn tại nhiều phương thức khác nhau để duy trì sự sống, thì người ta phải lựa chọn các cách thức mà không gây ra những thiệt hại không cần thiết cho các động vật. Hầu hết những người ăn chay vì lý do đạo đức cho rằng giết chết con vật để ăn cũng giống như giết người mà ăn vậy, trong cuốn sách Sự giải phóng động vật (Animal Liberation) năm 1975 đã nêu lên những đặc điểm về tri giác của những sinh vật không phải người, suy xét chúng dưới góc nhìn đạo đức vị lợi, điều này đã được những nhà vận động cho quyền lợi động vật và những người ăn chay dùng làm tham khảo rộng rãi.[51].

Những người ăn chay vì đạo đức cũng tin rằng việc giết một con vật cũng như giết một con người, vì theo nguyên lý bình đẳng của Singer đối với các động vật không phải người, thì những con vật cũng giống như những người không cùng màu da, sắc tộc, giới tính hay tôn giáo[52] Do đó, việc giết hại này chỉ có thể được biện minh nếu trong những hoàn cảnh vô cùng khắt khe, còn việc giết một vật thể sống vì mùi vị thơm ngon, sự tiện lợi hay giá trị dinh dưỡng của nó đều không phải là nguyên nhân chính đáng, con người chỉ nên giết chóc động vật trong những người hợp hạn chế nhất định.

Một quan điểm phổ biến khác cho rằng con người có thể ý thức được về hành vi của mình theo một cách khác với động vật, vì vậy con người không thể hành xử như con vật được[53]. Những người đối lập với trường phái ăn chay vì đạo đức lập luận rằng động vật không ngang hàng với con người, vì thế so sánh việc ăn thịt động vật với giết người là một hành động khập khiễng. Lý luận này không bào chữa cho hành vi tàn ác, nhưng nó cho rằng động vật không ngang hàng với loài người, và không sở hữu những quyền cơ bản giống như con người[54].

Một luận cứ liên quan xoay quanh khả năng cảm giác đau đớn của con người không phải là con người cụ thể là lý thuyết đau đớn ở động vật. Nếu động vật có thể bị tổn thương, như con người làm vậy, thì nhiều lập luận chống lại sự đau khổ của con người có thể được mở rộng cho động vật. Một phản ứng như thế là ức chế, một hiện tượng quan sát thấy ở người và một số động vật giống như sự suy sụp tinh thần. Người ta cho rằng trí thông minh có liên quan đến khả năng chịu đựng và bởi vì động vật có bộ não nhỏ hơn mà họ phải chịu đựng ít hơn con người. Đó là một mảnh logic đáng sợ, thú vật có khả năng trải nghiệm niềm vui và được động viên để tìm kiếm nó, bạn chỉ phải xem cách con bò và con cừu tìm kiếm và tận hưởng niềm vui khi chúng nằm cùng với đầu của chúng lên đến mặt trời một cách hoàn hảo. Giống như con người.

Lồng gà là hình thức phổ biến của nơi ở cho gà đẻ trên toàn thế giới, những con lồng này làm giảm sự gây hấn và mổ đồng loại trong số gà mái, nhưng vô sinh, hạn chế vận động và tăng tỉ lệ loãng xương, xốp xương ở gà. Trong những hệ thống này và trong sản xuất trứng tự do, gà trống không mong muốn khi sinh ra sẽ được tiêu huỷ và giết chết ngay khi sinh trong quá trình bảo đảm cho một thế hệ chỉ toàn gà mái chuyên đẻ trứng[55][56][57][58]. Người ta ước tính rằng một người tiêu thụ những quả trứng trung bình sẽ ăn 200 quả trứng mỗi năm trong 70 năm của cuộc đời, là nguyên nhân gây tử vong cho 140 con gà và người tiêu dùng trung bình mỗi người uống 190 kg sữa bò mỗi năm trong 70 năm chịu trách nhiệm đối với cái chết của 2,5 con bò sữa[59][60][61][62].

Về sức khỏe

300px|nhỏ|phải|Bánh mì chayChế độ ăn không thịt không dành cho tất cả, nên khai thác những lợi ích của việc ăn chay, như ăn nhiều trái cây và rau quả và ngũ cốc nguyên hạt. Một số lợi ích về sức khoẻ của việc ăn chay thường hoặc ăn chay thuần đã được ghi nhận như việc ăn chay và chế độ ăn Địa Trung Hải có liên quan đến sức khoẻ tim mạch tốt hơn. Ăn chay có thể rất ngon miệng, có thể lựa chọn tất cả các loại trái cây, rau, đậu, và ngũ cốc. Sự đa dạng cho dù chọn cách ăn chay trường hoặc chỉ ăn chay một số bữa trong tuần. Sự tích cực cho thực phẩm từ thực vật và tiêu cực cho thực phẩm từ động vật, những thực phẩm lành mạnh từ thực vật như ngũ cốc nguyên hạt cao hơn các loại thực phẩm không lành mạnh như khoai tây chiên[63].

Những người ăn thực phẩm có nguồn gốc thực vật lành mạnh hơn có nguy cơ mắc bệnh tim thấp hơn 25%, trong khi những người ăn thực phẩm thực vật không lành mạnh có nguy cơ cao hơn 32%, người ăn chay ít bị bệnh tiểu đường týp 2 hơn 2 lần so với những người không ăn chay. Trong nghiên cứu so sánh chế độ ăn chay và không ăn chay, những người ăn chay có mức đường huyết tốt hơn và giảm cân nhiều hơn. Chế độ ăn chú trọng thực phẩm từ thực vật và ít thực phẩm từ động vật có liên quan với giảm 20% khả năng bị tiểu đường. Chế độ ăn chú trọng thực phẩm từ thực vật lành mạnh làm giảm 34% nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, trong khi chế độ ăn ít thực phẩm từ thực vật lành mạnh thực sự làm tăng 16% nguy cơ mắc bệnh tiểu đường[63].

Thực phẩm từ thực vật lành mạnh bao gồm ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau, hạt có vỏ cứng, đậu, dầu thực vật, trà và cà phê. Ít lành mạnh như nước ép trái cây, nước ngọt, ngũ cốc tinh chế, mì ống, khoai tây, kẹo và món tráng miệng. Nhưng cũng không nên ăn chay bằng thực phẩm chiên giòn. Mọi người thường mặc nhiên coi ăn chay là lành mạnh, mọi người đừng trở thành những người ăn chay bằng đồ ăn chiên giòn. Nếu ăn chay, nhưng lại ăn nhiều khoai tây chiên, các loại carbonhydrat tinh chế như bánh mì trắng, cơm trắng, thì điều đó là không lành mạnh. Ngoài việc tránh những loại thực phẩm này, cũng cần chú trọng trái cây và rau. Không phải nước trái cây mà là trái cây nguyên quả. Và hạt có vỏ cứng[63].